Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Girme Süreci

• Haziran 1914

Avusturya – Macaristan İmparatorluğu’nun Veliahdı Arşidük Fransuva Ferdinand ve eşi, Saraybosna’da bir Sırp milliyetçisi tarafından dü­zenlenen suikastta öldürüldüler. Bu olay; hesaplaşma anını bekleyen Avrupa’nın etkin güçleri için Birinci Dünya Savaşı’nın fitilini ateşleyen en önemli faktör olmuştur.

• Temmuz 1914

Osmanli Devleti ile Almanya arasında, “ittifak görüşmeleri” başladı. Ancak Osmanli Devleti, Almanya’nın yanı sıra İngiltere, Rusya, Fran­sa, Yunanistan ve Bulgaristan ile de ittifak oluşturmaya yönelik te­maslarda da bulunmuş, ancak bunlardan umduğu sonucu bulama­mıştır.

• Temmuz 1914

Avusturya – Macaristan İmparatorluğu, Sırbistan’a savaş ilan etti. Bu gelişme üzerine Alman İmparatoru II. Wilhelm, Rusya’ya karşı Os­manli Hükümeti ile bir ittifak antlaşmasına varılabilmesi için görüşme­lerin hızlandırılmasını istedi.

• Ağustos 1914

Almanya; Rusya’nın seferberlik ilan etmiş olmasını fiili askeri tedbir alarak, bu ülkeye savaş ilan etti.

Fransa, genel seferberlik ilan etti.

Ingiltere; Osmanli Devleti adına yapılan Sultan Osman ve Reşadiye dretnotları ile ödenmiş paraya, Avrupa’da ortaya çıkan savaş duru­munu bahane ederek, el koyduğunu ilan etti.

• Ağustos 1914

Osmanli Hükümeti, 2 / 3 Ağustos 1914 gece yarsından itibaren fiilen başlamak üzere “genel seferberlik” ilan etti.

Diğer ülkelerle yapılan ittifak görüşmeleri ve temaslarından umduğu­nu bulamayan Osmanli Devleti, 27 Temmuz 1914 tarihinde başlayan ittifak görüşmeleri sonucunda Almanya ile gizli bir ittifak antlaşması İmzaladı. Bu antlaşma ile Osmanli Devleti, “Üçlü Bağlaşma” (İttifak Devletleri) arasında yerini almış vo safını belirlemiş oldu.

Sadrazam Sait Halım Paşa’nın başlangıçta “Devletin geleceğini kurtaracaktır.” şeklinde nitelendirdiği beş maddelik bu antlaşmanın ikinci maddesi, içerdiği ifadenin bağlayıcılığı ile dikkat çekici olup şu mealdeydi:

“Şayet Rusya fiili askeri tedbirlerle işe karışır ve bu suretle Al­manya için Avusturya-Macaristan hakkında ittifak şartları oluşur­sa, bu ittifak şartları Türkiye için dahi yürürlüğe girecektir.”

Antlaşmanın bu maddesi ile olası bir savaş durumunda Almanya ile Avusturya-Macaristan’ın safında Rusya’ya karşı yer almayı kabul eden OsmanlI açısından işin tuhaf olan yanı, antlaşma imzalanma­dan bir gün (aslında 16-17 saat) önce Almanya’nın, Rusya’ya savaş ilan etmiş olmasıydı.

• Ağustos 1914

“Goeben” ve “Breslau” isimli Alman savaş gemileri, Cezayir’deki Fran­sız limanlarını bombaladı. Alman Genel Karargâhı bu gemilerin ko­mutanı Amiral Souchon’a, Çanakkale istikametinde hareket etmesi yönünde emir verdi.

Fransa, Almanya’ya savaş ilan etti.

• Ağustos 1914

OsmanlI Hükümeti, savaşta “tarafsız” kalacağını tüm dünyaya ilan etti.

Alman Hükümeti tarafından Enver Paşa’ya, “Goeben” ve “Breslau” isimli gemilerin Çanakkale’ye doğru yol aldıkları bilgisi verildi.

Çanakkale Boğazı’na mayın döşenmesine başlandı.

• Ağustos 1914

İngiltere, Almanya’ya savaş ilan etti.

• Ağustos 1914

“Goeben” ve “Breslau” isimli Alman savaş gemileri, Çanakkale Boğazı girişindeki Seddülbahir önlerine geldiler. Alman savaş gemilerinin sı­ğınma talebi, ilk anda Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı ta­rafından, gemilerin kimliği tam olarak anlaşılamadığı gerekçesiyle ka­bul edilmedi ve Kumkale ile Seddülbahir tabyalarındaki toplar bu ge­milerin üzerine çevrildi. Fakat kısa bir bekleme süresi sonrasında yanlış anlaşılma olduğu öne sürülerek, Alman savaş gemilerinin Ça­nakkale Boğazı’ndan içeri girmesine izin verildi.

Çanakkale Mutasarrıflığımdan, İstanbul’a gönderilen bir telgraf ile bu gemilerin Çanakkale önlerine ulaştığına dair bilgi, Dâhiliye Nezareti’ne (İçişleri Bakanlığı) bildirildi. Bu telgrafta (15) yer alan, konuyla il­gili ifadeler şu şekildeydi:

• Ağustos 1914

Bir gün önce yaşanan olay nedeniyle Çanakkale Boğazı Müstah­kem Mevkii Komutanı Mehmet I mln Paşa, yğmvlnden alınarak Ça­talca Müstahkem Mevkii Komutanlığı na atandı

Bâb-ı Âlî Dâhiliye Nezâreti Şifre Kalemi

Gayet müsta’cel ve mahrem

Kale-i Sultaniye Mutasarrıflığından alınan şifre

Almanya’nın Goeben Zırhlısı’yla Breslau Kruvazörü Boğaz’dan içeri girerek şimdi ezanî saat on ikide Mevki’-i Müstahkem Kumandanlığının iskelesi önüne vasıl olduğu berây-ı malûmat ma’rûzdur.

Fi 28 Temmuz sene 1330 (10 Ağustos 1914)