Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Girme Süreci
-
Haziran 1914
Avusturya – Macaristan İmparatorluğu’nun Veliahdı Arşidük Fransuva Ferdinand ve eşi, Saraybosna’da bir Sırp milliyetçisi tarafından düzenlenen suikastta öldürüldüler. Bu olay; hesaplaşma anını bekleyen Avrupa’nın etkin güçleri için Birinci Dünya Savaşı’nın fitilini ateşleyen en önemli faktör olmuştur.
-
Temmuz 1914
Osmanli Devleti ile Almanya arasında, “ittifak görüşmeleri” başladı. Ancak Osmanli Devleti, Almanya’nın yanı sıra İngiltere, Rusya, Fransa, Yunanistan ve Bulgaristan ile de ittifak oluşturmaya yönelik temaslarda da bulunmuş, ancak bunlardan umduğu sonucu bulamamıştır.
-
Temmuz 1914
Avusturya – Macaristan İmparatorluğu, Sırbistan’a savaş ilan etti. Bu gelişme üzerine Alman İmparatoru II. Wilhelm, Rusya’ya karşı Osmanli Hükümeti ile bir ittifak antlaşmasına varılabilmesi için görüşmelerin hızlandırılmasını istedi.
-
Ağustos 1914
Almanya; Rusya’nın seferberlik ilan etmiş olmasını fiili askeri tedbir alarak, bu ülkeye savaş ilan etti.
Fransa, genel seferberlik ilan etti.
Ingiltere; Osmanli Devleti adına yapılan Sultan Osman ve Reşadiye dretnotları ile ödenmiş paraya, Avrupa’da ortaya çıkan savaş durumunu bahane ederek, el koyduğunu ilan etti.
-
Ağustos 1914
Osmanli Hükümeti, 2 / 3 Ağustos 1914 gece yarsından itibaren fiilen başlamak üzere “genel seferberlik” ilan etti.
Diğer ülkelerle yapılan ittifak görüşmeleri ve temaslarından umduğunu bulamayan Osmanli Devleti, 27 Temmuz 1914 tarihinde başlayan ittifak görüşmeleri sonucunda Almanya ile gizli bir ittifak antlaşması İmzaladı. Bu antlaşma ile Osmanli Devleti, “Üçlü Bağlaşma” (İttifak Devletleri) arasında yerini almış vo safını belirlemiş oldu.
Sadrazam Sait Halım Paşa’nın başlangıçta “Devletin geleceğini kurtaracaktır.” şeklinde nitelendirdiği beş maddelik bu antlaşmanın ikinci maddesi, içerdiği ifadenin bağlayıcılığı ile dikkat çekici olup şu mealdeydi:
“Şayet Rusya fiili askeri tedbirlerle işe karışır ve bu suretle Almanya için Avusturya-Macaristan hakkında ittifak şartları oluşursa, bu ittifak şartları Türkiye için dahi yürürlüğe girecektir.”
Antlaşmanın bu maddesi ile olası bir savaş durumunda Almanya ile Avusturya-Macaristan’ın safında Rusya’ya karşı yer almayı kabul eden OsmanlI açısından işin tuhaf olan yanı, antlaşma imzalanmadan bir gün (aslında 16-17 saat) önce Almanya’nın, Rusya’ya savaş ilan etmiş olmasıydı.
-
Ağustos 1914
“Goeben” ve “Breslau” isimli Alman savaş gemileri, Cezayir’deki Fransız limanlarını bombaladı. Alman Genel Karargâhı bu gemilerin komutanı Amiral Souchon’a, Çanakkale istikametinde hareket etmesi yönünde emir verdi.
Fransa, Almanya’ya savaş ilan etti.
-
Ağustos 1914
OsmanlI Hükümeti, savaşta “tarafsız” kalacağını tüm dünyaya ilan etti.
Alman Hükümeti tarafından Enver Paşa’ya, “Goeben” ve “Breslau” isimli gemilerin Çanakkale’ye doğru yol aldıkları bilgisi verildi.
Çanakkale Boğazı’na mayın döşenmesine başlandı.
-
Ağustos 1914
İngiltere, Almanya’ya savaş ilan etti.
-
Ağustos 1914
“Goeben” ve “Breslau” isimli Alman savaş gemileri, Çanakkale Boğazı girişindeki Seddülbahir önlerine geldiler. Alman savaş gemilerinin sığınma talebi, ilk anda Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı tarafından, gemilerin kimliği tam olarak anlaşılamadığı gerekçesiyle kabul edilmedi ve Kumkale ile Seddülbahir tabyalarındaki toplar bu gemilerin üzerine çevrildi. Fakat kısa bir bekleme süresi sonrasında yanlış anlaşılma olduğu öne sürülerek, Alman savaş gemilerinin Çanakkale Boğazı’ndan içeri girmesine izin verildi.
Çanakkale Mutasarrıflığımdan, İstanbul’a gönderilen bir telgraf ile bu gemilerin Çanakkale önlerine ulaştığına dair bilgi, Dâhiliye Nezareti’ne (İçişleri Bakanlığı) bildirildi. Bu telgrafta (15) yer alan, konuyla ilgili ifadeler şu şekildeydi:
-
Ağustos 1914
Bir gün önce yaşanan olay nedeniyle Çanakkale Boğazı Müstahkem Mevkii Komutanı Mehmet I mln Paşa, yğmvlnden alınarak Çatalca Müstahkem Mevkii Komutanlığı na atandı
Bâb-ı Âlî Dâhiliye Nezâreti Şifre Kalemi
Gayet müsta’cel ve mahrem
Kale-i Sultaniye Mutasarrıflığından alınan şifre
Almanya’nın Goeben Zırhlısı’yla Breslau Kruvazörü Boğaz’dan içeri girerek şimdi ezanî saat on ikide Mevki’-i Müstahkem Kumandanlığının iskelesi önüne vasıl olduğu berây-ı malûmat ma’rûzdur.
Fi 28 Temmuz sene 1330 (10 Ağustos 1914)
Yorum Yapın