Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Girme Süreci 2
Mehmet Emin Paşa’nın yerine Müstahkem Mevkii Komutanlığı’na, 29 Kasım 1914 günü Mirliva (Tuğgeneral) rütbesine terfi ettirilecek olan Albay Cevat Bey (Org. ÇOBANLI) atandı.
Alman gemilerini takip eden ve bu gemilerin peşinden Çanakkale Boğazı önlerine gelen İngiliz gemileri ise Gökçeada ile Bozcaada arasındaki bölgede sürekli devliye dolaşmak suretiyle boğaz girişini abluka altına aldılar.
Çanakkale Boğazı’nın Ingiliz gemileri ta- mfından abluka altına alındığı haberi, Çanakkale Mutasarrıflığının İstanbul’a gönderdiği bir diğer telgraf ile öğrenildi.
Yine Mutasarrıf Fuat tarafından imzalanmış telgraf metninde yer alan ifadeler, şu şekildeydi:
-
16 Ağustos 1914
Çanakkale’den ayrılıp Marmara’ya geçen Alman savaş gemileri, 13 Ağustos 1914 günü Erdek’te kömür ikmali yaptıktan sonra Tuzla önlerine geldiler. OsmanlI Hükümeti, bu iki Alman savaş gemisini, “80 milyon mark” karşılığında satın aldığını ilan etti. (17)
-
9 Eylül 1914
Sultan I. Süleyman (Kanuni) döneminden itibaren uygulanmakta olan Kapitülasyonlar kaldırıldı. Bu durum, o zamanki İfadesi ile “Imtiyaz-ı Ecnebiye’nin Lağvı”, günümüz ifadesi ile “Yabancılara Tanınan Ayrıcalıkların Kaldırılması”olarak adlandırıldı.
Goeben ve Breslau gemilerinin komutanı Alman Amiral Wilhelm Anton Souchon, Osmanli Donanması’nın Birinci Komutanlığı’na atandı. Böylece Osmanli Donanması’nda bulunan bütün savaş gemileri, bu Alman Amiralinin emrine verilmiş oldu.
O dönemde Donanma Birinci Komutam’nm amiri, Bahriye Nazırı (Denizcilik Bakanı) idi. Fakat Amiral Souchon, Alman İmparatoru tarafından Akdeniz’deki Alman-Avusturya Müttefik Deniz Filosu Komutanlığı’na atandığını öne sürerek, sadece İmparatordan emir alabileceğini, bu nedenle de Bahriye Nazırı Cemal Paşa’dan bağımsız hareket etmek isteğini belirtti.
-
10 Eylül 1914
Alman orduları, Marne Meydan Muharebesini kaybetti. Böylece Alman Orduları’nın Batı Cephesi’ndeki ilerleyişleri, Paris’e “40 kilometre” kala durduruldu. Batı Cephesi’ndeki bu önemli gelişme, Almanya’nın Osmanli Devleti’ni bir an önce savaşa sokma teşebbüslerini hızlandıran, başlıca etkenlerden biri olmuştur.
-
21 Eylül 1914
Amiral Souchon kendi kişisel kararıyla, Osmanli Donanması’m Karadeniz’e çıkarmaya kalkıştı. Bahriye Nazırı Cemal Paşa’nın “geri dön” emri yerine, sadece Alman Genel Karargahı’ndan emir alabileceği konusundaki ısrarını sürdürdü. Enver Paşa, önceleri bu olaya seyirci kaldıysa da Osmanli Nazırlar Heyeti’nin tepkisi üzerine Amiral Souchon’dan geri dönmesini rica etti.
-
26 Eylül 1914
Mnhriye Nazırı Cemal Paşa ile Osmanli Donanması’nın Birinci Komutum Amiral Souchon arasında meydana gelen bu görüş ayrılığı, Alman Büyükelçisi Wangenheim’in Sadrazam Sait Halim Paşa’ya gönderdiği bir mektup ile son buldu. Bu mektupta şu çarpıcı ifadeler yer alıyordu:
“Amimi Souchon, yalnız Alman İmparatorundan emir alır. Goeben ve Breslau gemileri, Osmanlı bayrağı çekmekle birlikte Almandırlar ve Amiral onları Berlin’den alacağı buyruklara göre kullanabilir. OsmanlI makamları, bu işe hiç karışmazlar. Amiral, OsmanlI gemilerinin de komutanı sıfatı ile bu görevlerinin gereklerine uyacaktır.”
-
Evlül 1914
Çanakkale Boğazı dışında keşif ve devriye görevi yapmakta olan Akhisar torpido gemisi, bir İngiliz muhribi tarafından durdurularak, Türk gemilerinin bundan böyle boğazdan çıkmamaları, aksi olursa ateşle karşılanacakları şeklinde uyarıldı.
-
Evlül 1914
Akhisar torpido gemisinin karşılaştığı durum nedeniyle İstanbul ve Çanakkale Boğazları her türlü geminin geçişine kapatıldı.
-
Ekim 1914
Enver Paşa, Osmanlı Filosu’nu eğitim amacıyla Karadeniz’e çıkartması için Amiral Soushon’a izin verdi.
-
20 Ekim 1914
Almanya, Osmanlı Devleti’ne “savaş masraflarının karşılanması için” 5.000.000.- altın lira tutarında “yıllık % 6 faizli” kredi verdi. Bu kredi; anlaşmanın imzalanmasından 10 gün gün sonra 750.000.- lira, bakiyesi ise savaş ilanından 30 gün sonra 400.000.- liralık 10 taksit halinde kullanılacaktı.
Enver Paşa Türk komutanlara haber vermeden, Alman Genelkurmayı ile “savaş planının yürütülmesi konusunda” gizli bir anlaşmaya vardı. Bu anlaşmanın birinci maddesinde şunlar yazılıydı;
“Osmanlı Filosu, savaş ilan etmeksizin Karadeniz’deki Rus filosunu batıracak ve deniz üstünlüğünü kazanacaktır. Harekete geçme zamanı Amiral Souchon’a bırakılmıştır.”
-
Ekim 1914
Enver Paşa, Amiral Souchon’a yazılı ve kısa bir emir verdi. Bu emirde yazılı olanlar şunlardı:
“Türk filoları Karadeniz’de zor kullanmak suretiyle h/iklmiyet kazanmalıdır. Rus filosunu arayınız ve nerede bulurumu, savaş ilan etmeksizin hücum ediniz.” (20)
Bahriye Nazırı Cemal Paşa, Enver Paşa’nın kendisini ikna etmesi üzerine gemi komutanlarına hitaben bir emir yayınladı. Bu emrin içeriği ise şöyleydi:
“Donanmamızın Birinci Komutanlığı’na atanmış bulunan Amiral Souchon tarafından, donanmanın talimi için Karadeniz’de bulunulduğu sırada, verdiği her çeşit emre harfi harfine uyulmasını ve bu hususta katiyen tereddüt gösterilmeyerek, emirler gereğinin her türlü haller ve şartlar dairesinde yapılmasını isterim.” (21)
-
Ekim 1914
Osmanlı Nazırlar Heyeti, Enver ve Cemal Paşaların verdiği emirlerden habersiz, “savaşa girmek” konusunu görüşmek üzere toplandı. Toplantı sonunda aşağıdaki kararlar alındı:
“Donanmaya ait meselelerin de Enver Paşa’mn sorumluluğuna bırakılmasına, fakat savaşa meydan verecek hallerden kaçınılmasına…” (22)
-
Ekim 1914
Alman Elçisi tarafından Amiral Souchon’a bir talimat verildi. Bu talimat şu şekildeydi:
“Enver ve Cemal Paşaların emirlerine uygun olarak hemen denize açılmak ve bütün vasıta ve kudret ile çarpışmak gerekmektedir.” (23)
Söz konusu talimat doğrultusunda Yavuz ve Midilli, beraberlerinde Osmanlı Donanması’ndan dokuz parça gemiyle birlikte, İstinye önle- ıinden demir alarak Karadeniz’e açıldılar.
Önderlerine Türk bayrağını toka etmiş 11 gemiden oluşan bu filo, Alman Amirali Wilhelm Anton Souchon’un emir ve komutası altında, Osmanlı Devleti’ni tarihindeki son savaşı olan Birinci Dünya Savaşı’nın İçine çekecek gerekçeyi yaratmak üzere yola çıktı.
-
Ekim 1914
Sonrasında Karadeniz’de olan biteni ilk olarak Alman Büyükelçiliği haber aldı ve gelişmeleri Harbiye Nezareti’ne iletti. Alınan bilgiler doğ- nıltusunda bir bildiri yayınlandı. Bildiride şu ifadeler yer almaktaydı: Osmanlı Donanması talim ve manevraları ile meşgul bulunduğu sırada, Rus filosu tarafından gözetlenmiş ve talim hareketleri bozulmuştur. 29 Ekim de aynı filo, düşmanca hareketlere girişmiş- ılı Bunun üzerine Osmanlı Donanması karşı hareketlere geçmiş, Purut adlı mayın gemisi batırılmış, bir torpido hasara uğratılmış ve bir kömür gemisi ele geçirilmiştir. Daha sonra Odessa ve Feodosya Novorossisk limanlarında bulunan askeri tesisler bombardıman edilmiş, petrol depoları ve telslz-telgraf istasyonları tahrip edilmiş, bir gambot basara uğratılmıştır.” (24)
Bu haberi duyduğu anda Alman Askeri Islah Heyeti Başkanı Liman Von Sanders’in ilk sözlerinin şu olduğu söylenir:
“Tanrıya şükür…”
Yorum Yapın