Muharebe Alanları Gezi Güzergâhı Üzerinde Yer Alan Önemli Mevkiler (Gelibolu – Eceabat – Tarihi Milli Park) – Bölüm 11

16.Çamburnu Kalesi

20 Şubat 1807 tarihinde Çanak­kale Boğazı’m rahatlıkla geçen İngiliz donanmasının İstanbul ön lerine kadar gelmesi üzerine, bo­ğazda ki mevcut tahkimatın pekiştirilmesi yoluna gidilmiştir.

Bu kapsamda; Sultan III. Selim ve Sultan II. Mahmut’un saltanat yıllarında inşa edilmiş Bigalı, Nara, Köse Burnu kaleleri ile birlikte aynı dönemde (1807 – 1822) yapılmıştır. Aslında diğerleri gibi koru nakli bir topçu mevzisi olup, kuzeydoğu güneybatı ekseninde inşa edilmiştir.

19’uncu Tümen kuruluşundaki unsurların Eceabat’a geldiği 25 Şubat 1915 tarihinden itibaren 57’nci Alay Karargahı, bir dönem Çamburnu Kalesi’nde görev yapmıştır.

Çanakkale Kara Muharebeleri başladıktan bir süre sonra ilk olarak Güney Grubu’nun sıhhiye malzemelerinin deposu olarak kullanılmış­tır. Sonrasında ise 12’nci Tümenin Seyyar Hastanesi ile Emraz-ı Adi­ye (basit hastalıklar) Hastanesi, bu kalede hizmet vermiştir.

12’nci Tümenin Seyyar Hastanesinde tedavi gördüğü sırada hayatını kaybederek şehit düşen askerlerimizin, Çamburnu Kalesi yakınındaki bir bölgeye gömülmüş olması muhtemeldir. Ancak, bu şehitlerimizin gömülü olduğu alanın neresi olduğu tam olarak bilinmemektedir. Milli Savunma Bakanlığı tarafından hazırlanan “Şehitlerimiz” adlı eserde, Çanakkale Muharebeleri sırasında, Çamburnu’ndaki hastanede şehit düşenlerden adları belirtilenlerin sayısı “26” olarak tespit edilmiştir. Fakat bu sayının daha fazla olması, kuvvetle muhtemeldir.

Bu duruma karşılık kalenin güneye bakan tarafında, Eceabat – Kilitbahir yolunun hemen altında, sadece tek bir şehit mezarı bulunmak­tadır. Mezarın üzerinde ise “İsimsiz Yüzbaşı Şehitliği” şeklinde bir iba­re vardır.

17.İsimsiz Yüzbaşı Şehitliği

Eceabat – Kilitbahir yolunun 1. kilometresinde, Çamburnu mevkiinde, hemen yol kenarında, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Müdürlü­ğü tesisleri içinde ve Çamburnu Kalesi’nin güneyinde bulunur. Şehitli­ğin 1915 yılından kalmış olması kuvvetle muhtemeldir. Bazı kaynak­larda şimdiki haliyle 1918 yılında yapıldığı belirtilmektedir. Şehitlikte sadece bir kişinin gömülü olduğu tahmin edilmekle birlikte burada yatan kişinin ismi belli değildir. Ancak “Yüzbaşı” rütbesinde bir subay ol­ması ihtimali, şehitliğe verilen isim nedeniyle kuvvetlidir.

Çanakkale Kara Muharebeleri’nin yoğunlaştığı dönemlerde, Mayıs 1915’te, 12’nci Tümen’in Seyyar Hastanesi’nin, Çamburnu Kalesi Kinde görev yapmaya başladığı bilinmektedir.

Bu hastane ile ilgili detaylı bilgiler henüz ortaya çıkmamışsa da Ça­nakkale Cephesi’nde İhtiyat Zabiti (Yedek Subay) olarak görev yapmış olan Münim Mustafa’nın anılarında (“Cepheden Cepheye – Çanakkale ve Kanal Seferi Hatıraları”, Arma Yayınları, 2002, Sayfa H7) “Çamburnu” adına rastlanmaktadır.

Münim Mustafa’nın anılarında yer alan ifadelerinin Ağadere’deki hastanelerle ilgili olması ihtimal dahilindeyse de anlattığı izlenimleri şöyledir:

“Alay kumandanı geriye giderek yaralılarımızın ne halde oldukla­rının tetkikini ve alay namına hatırlarını sorarak ne ihtiyaçları var­sa yardım için çalışmamı ve derhal hareket etmemi emretti. Atı­ma bindim. Kilitbahir, Çamburnu cihetine doğru atımı dörtnala sürerek gidiyordum. Nihayet alayın yaralılarını araya araya bul­muştum. Taarruz gününden beri hastaneye sevk edilmek üzere orada vasıta bekliyorlar. Orada binlerce yaralı toplanmış, yürek­leri kopartacak vaziyette, topraklar üzerinde yatıyorlardı. Yaralıların bulunduğu yerden, siperlerdeki taaffün kokularına benze­yen ağır kokular geliyor. ”