ÇANAKKALE KARA MUHAREBELERİ

İngiliz – Fransız Birleşik Filosunun 18 Mart 1915 günü Çanakkale Boğazı’na yönelik düzenlediği geniş çaplı taarruz, Türk topçu bataryarının etkili ateşleri ve Nusrat’ın döktüğü mayınlar nedeniyle başarısızlığa uğramıştı.

Bunun üzerine; donanmanın boğazı geçmesine yardımcı olacak “kare harekatı” ile boğazdaki Türk savunmasını etkisiz hale getirecek yeni bir harekat planı oluşturulmuştur.

Aslında daha öncesinde, 1 Mart 1915 tarihinde Yunan Hükümeti, Ge­libolu Yarımadası’nın işgal edilerek bu yolla İstanbul üzerine yürünmesi şeklindeki bir savaş planını İngiliz Hükümeti’ne iletmişti. Ayrıca Yunun Hükümeti, bu operasyon için “üç piyade tümeni” tahsis edebileceğini bildirmişti.

Fakat Rusya, Yunanistan’ın herhangi bir şekilde İstanbul ve Boğazlara hâkim olacak bir duruma gelmesini istememekte ve böyle bir operasyona Yunan birliklerinin katılması fikrine kesinlikle karşı çıkmaktay­dı.Çünkü Rusya ile Yunanistan’ın İstanbul ve Boğazlar konusundaki ulusal çıkarları birbiriyle çatışma halindeydi. Bu çatışmanın nedeni; Yunanistan’ın Megalo İdeası ile Rusya’nın “sıcak denizlere inme” hayali gibi amaçlarının, aynı hedeflere yönelik olmasıydı.

Rusya’nın diretmesi sonucunda Yu­nan teklifi askıya alındı ve Çanak­kale işinin ağırlığı İngiltere’ye yüklenmiş oldu. Aslında o günlerde İn­giltere Savaş Bakanı Lord Kitche­ner bir kara harekâtı için kuvvet ayırmaktansa Winston Churchill’in önerdiği, “Çanakkale Boğazı’ndaki Türk savunmasını deniz topçusu ile imha ederek doğrudan İstanbul’u hedef alacak” bir operasyonu daha uygun bulmuştu.

Çanakkale Boğazı’nın yalnızca do­nanmanın zorlaması ile aşılabilece­ği yönündeki düşüncelere Lord Kitchener’ın onay verme nedeni, Avrupa’daki Batı Cephesi’nden baş­ka bir yere kara kuvveti ayırmak istememesindendi.

Ancak bu yöndeki planlar şekillenirken,

General William Birdwood yaptığı ince­lemeler sonucunda Lord Kitchener’e, 5 Mart 1915 tarihini taşıyan bir rapor sundu.

General William Birdwood raporunda;

Çanakkale Boğazı’na yönelik bir hare­kâtta donanmanın tek başına başarı şansı olmadığını, söz konusu harekâ­tın mutlaka Gelibolu Yarımadası’na ya­pılacak bir kara harekâtıyla desteklen­mesi gerektiğini belirtmekteydi.

Bu rapor üzerine Lord Kitchener, 10 Mart 1915 tarihinde en seçkin birlikler­den biri olan 29’uncu Tümeninin Gelibolu Yarımadası’na yapılacak çı­karma harekâtında görevlendirildiğini bildirdi.

Çanakkale Boğazı’nı koruyan tabyalara yönelik bir harekât için kara kuvveti tahsisine başlanmış olmasına rağmen, Amiral Carden tarafın­dan hazırlanan planın 4. aşamasının uygulanmasına geçildi. Böylece Birleşik Filonun Çanakkale Boğazı’na yönelik 18 Mart 1915 tarihli sal­dırısı, kara kuvvetleri ile işbirliği olmaksızın, önceden planlandığı şe­kilde gerçekleştirildi.

18 Mart 1915 saldırısı, tıpkı General Birdwood’un öngördüğü şekilde, Birleşik Filo’nun yenilgisiyle sonuçlandı.

Donanmanın tek başına yetersiz oldu­ğunun anlaşılması üzerine Gelibolu Yarımadası’na yönelik bir kara harekâtı düzenlenmesi fikri ağırlık kazandı ve bu iş için gerekli sayıda askerin bölge­de toplanması çalışmalarına hız verildi.

Gelibolu Yarımadası’na yönelik kara harekâtı için ayrılan bütün kuvvetler,

“Akdeniz Seferi Kuvveti” adı altında toplandı. Bu kuvvetin komutanlığına,

General Birdwood’un beklentilerinin aksine, General Sir lan Hamilton atan­dı. General Birdwood ise ANZAC (Australian and New Zealand Army General Sir Ian Hamilton Corps = Avustralya ve Yeni Zelanda Ko­lordusu) Komutanlığı ile yetinmek zorunda kaldı.

General Hamilton’ın emrine verilen kuvvetler ile mevcutları şöyleydi:

Birlik Adı Personel Mevcudu

Anzac Kolordusu25.70029’uncu İngiliz Tümeni17.000Kraliyet Deniz Piyade Tümeni10.800Hint Tugayı4.800Vinci Fransız Tümeni16.700Toplam Personel Mevcudu75.000